Cây kiến cò còn được gọi với tên khác là cây bạch hạc, điều trị các loại bệnh như cao huyết áp, tiểu đường, hắc lào, ghẻ ngứa ngoài da, eczema mãn tính. Bên cạnh đó, nhiều người cũng sử dụng loài cây này như bài thuốc giúp cải thiện trí nhớ, bảo vệ hệ thần kinh, hỗ trợ điều trị ung thư,…
KHÁI QUÁT VỀ THUỘC TÍNH LIÊN QUAN CÂY KIẾN CÒ
1. Tên gọi, phân nhóm
– Tên gọi: kiến cò
– Tên gọi khác: Bạch hạ, thuốc lá nhỏ, nam uy linh tiên,…
– Tên khoa học là: Rhinacanthus nasutus
– Nằm trong họ: Ô rô (khoa học: Acanthaceae)
2. Đặc điểm sinh thái của cây kiến cò
Thông tin cơ bản
Kiến cò là loài cây mọc thành bụi, rễ chùm, có chiều cao từ 1 – 2m, phần thân cây có đến 6 gốc tròn. Đối với thân non, lá đều có lông rất mịn. Về lá của cây kiến cò là lá mọc đối xứng, cuống rất dài từ 2 – 5mm, mặt trên nhẵn, dưới có lông mịn, phiến lá hình thuôn dài, thân lá có 5 – 6 cặp gân.
Loài cây này có hoa nhỏ và chùm tụ tán nhỏ, phần lá hoa dài khoảng 2mm và đài cao 5mm, vành trắng, lông trắng. Môi dưới dài 1,5cm, trên cao 1cm, ống hoa dài đến 2cm. Kiến cò có hoa mọc thành xim, nhiều hoa ở đầu cành, ngọn thân hoặc nách lá. Mỗi hoa có 2 tiêu nhị và noãn sào có 4 hạt. Hoa kiến cò có màu trắng, hình dạng giống như hạc đang bay nên nó được gọi với cái tên là bạch hạc. Phần quả nang dài và có lông.
Đặc điểm phân bố
Kiến cò là loài cây mọc hoảng tại nhiều tỉnh thành ở miền Bắc nước ta. Bên cạnh đó, nó cũng phân bố khá nhiều ở Malaysia, Đông Châu Phi và Ấn độ. Hiên tại, một số hộ gia đình có trồng ở Củ Chi TPHCM và tỉnh Tây Ninh, với số lượng nhỏ.
Các bộ phận dùng, thu hái, cách chế biến, bảo quản
– Về bộ phận dùng:
Gồm phần thân, rễ cây kiến cò. Trong đó, rễ dược liệu là phần được dùng nhiều nhất, bạn có thể dùng tươi hay khô để làm nhiều bài thuốc khác nhau. Với những rễ mới đào bẻ đôi sẽ có màu đỏ, phần vỏ ngoài dễ bong ra.
– Thời điểm thu hái:
Cây kiến cò có thể thu hái được quanh năm. Nhưng thời điểm tốt nhất là vào tháng 8, lúc này dược liệu đang trong kỳ ra hoa hoặc vào mùa đông.
– Cách chế biến:
Sau khi thu hái, bạn rửa sạch, phơi khô rồi giã nhỏ hoặc dùng tươi đều được. Ngoài ra, có thể ngâm rượu, giấm trong 7 – 10 ngày hay nấu thành cao.
– Cách bảo quản:
Cất giữ dược liệu đã chế biến ở nơi thoáng mát, khô ráo.
3. Thành phần hóa học trong cây kiến cò
Bao gồm hoạt chất có tên là Anthranoid (rhinacanthin) –chất tương tự acid chrysophanic, acid frangulic.
Hướng dẫn cách dùng cây kiến cò
1. Tác dụng dược lý
>> Tác dụng theo dược lý hiện đại
Đã có nhiều cuộc nghiên cứu được thực hiện với cây kiến cò và các nhà khoa học chỉ ra rằng: đây là loại cây có tính chống oxy hóa nên sẽ mang đến khả năng điều trị những bệnh thần kinh như Huntington, Parkinson, chứng mất trí, Alzheimer, đột quỵ,… Ngoài ra, hoạt chất trong dược liệu còn bảo vệ tốt cho tế bào thần kinh và giúp tăng cường miễn dịch cơ thể, hỗ trợ điều trị ung thư, giúp hạ huyết áp.
Chưa kể đến, trong cây kiến cò chứa dưỡng chất có thể kháng vi khuẩn, virus, kháng viêm, chống nấm,… Vì vậy, các bộ phận dược liệu của nó thường được dùng để phòng chống và điều trị các bệnh ngoài da như ghẻ ngứa, hắc lào, chàm,…
Bên cạnh đó, cây còn có những tác dụng phụ như sau: Trị rắn cắn, hỗ trợ điều trị tiểu đường, lao phổi, viêm gan, bệnh cao huyết áp, khắc phục độ nhạy insulin, làm giảm tích tụ chất béo trong gan và nồng độ lipid trong mô gan, huyết thanh, ngăn ngừa, giảm béo phì. Ngoài ra, nó cũng được dùng để diệt trừ muỗi và một số côn trùng khác.
>> Tác dụng theo y học cổ truyền
Theo y học cổ truyền, cây kiến cò có tính bình, vị ngọt dịu, mang đến công dụng bài trừ phong thấp và đau nhức xương khớp gây ra bởi đau thần kinh tọa, phong hàn thấp. Hơn nữa, nó còn có khả năng chống viêm, chống ngứa và sát khuẩn.
– Tính vị: Tính bình và vị ngọt dịu.
– Qui kinh: Can, Tỳ, Vị.
2. Cách dùng cây kiến cò và liều lượng
Nếu sử dụng dược liệu kiến cò, bạn chỉ nên dùng từ 10 – 20 gram mỗi ngày ở dạng thuốc sắc, có thể dùng riêng hay phối hợp cùng những vị thuốc khác đều được.
Về cách dùng: Rễ kiến cò mang đi rửa sạch và ngâm trong rượu hoặc giấm để giúp điều trị các bệnh ngoài da.
BÀI THUỐC DÂN GIAN DÙNG CÂY KIẾN CÒ TRỊ BỆNH
1. Trị bệnh ngoài da
Dùng để trị các bệnh như hắc lào, lang ben, eczema. Cách thực hiện như sau:
– Lấy 200 gram lá, thân kiến cò hay 100 gram rễ kiến cò thái nhỏ và giã nát. Ngân dược liệu cùng 100ml cồn etytic 70 độ. Sau 7 – 14 ngày, lọc dung dịch qua vải xô.
– Người bệnh dùng dung dịch lọc được để bôi vào vùng da cần điều trị mỗi ngày 2 – 3 lần, thường dùng 2 – 3 ngày sẽ khỏi.
Bên cạnh đó, bạn cũng có thể ngâm rễ kiến cò với rượu hay giấm để trong 7 ngày và lấy rượu thuốc này để thoa lên vùng da bị bệnh.
2. Trị bệnh xương khớp
Có công dụng trị chứng đau nhức xương khớp gây ra bởi phong hàn thấp. Bạn thực hiện theo cách sau:
– Lấy 12 gram rễ cây kiến cò hay 16 gram thân và lá cây, kết hợp cùng 16 gram thổ phục linh, 16 gram ké đầu ngựa, 16 gram hy thiêm, 16 gram kim ngân hoa, 12 gram tỳ giải (củ của cây kim cang), 8 gram bạch chỉ, 8 gram quế chi, 12 gram ý dĩ và 12 gram cam thảo nam.
– Mang tất cả các nguyên liệu đi rửa sạch, cho vào nồi cùng 2 lít nước. Bắt đầu sắc và uống ngày 1 thang. Bệnh nhân nên kiên trì dùng từ 10 – 20 ngày sẽ thấy bệnh thuyên giảm.
3. Trị đau thần kinh tọa
Áp dụng cho những trường hợp bị đau thần kinh tọa do nguyên nhân lạnh và giảm đau nhức xương khớp, đồng thời hành khí hoạt huyết. Cách thực hiện rất đơn giản:
– Lấy 12 gram thân và lá cây kiến cò hay 8 gram rễ cây kết hợp với 16 gram cẩu tích, 12 gram ráy sơn thục, 12 gram rễ lá lốt, 12 gram rễ cỏ xước, 8 gram quế chi, 8 gram vỏ quýt, 8 gram ngải cứu.
– Nguyên liệu trên tất cả mang đi rửa sạch, sắc cùng với 2 lít nước để dùng uống ngày 1 thang. Bài thuốc này nên dùng từ 10 – 20 ngày mới thất hiệu quả.
4. Trị bệnh thần kinh
Công hiệu đối với các chứng bệnh: Parkinson, Alzeheimer và cải thiện trí nhớ. Công thức thực hiện:
– Lấy 15 gram rễ của cây kiến cò rửa sạch, phơi dưới nắng gắt.
– Sắc dược liệu cùng với 3 chén nước đến khi còn lại 1 chén để uống mỗi ngày.
5. Trị bệnh ung thư
– Lấy toàn bộ phần thân, rễ, lá rửa sạch, nấu thành cao để dùng.
– Hoặc có thể dùng 20 gram dược liệu đã phơi khô để sắc nước thuốc uống mỗi ngày.
6. Trị tiểu đường, cao huyết áp
Bên cạnh đó, nó cũng mang lại tác dụng giảm béo với công thức như sau:
– Bệnh nhân lấy 20 gram lá kiến cò đã rửa sạch, phơi khô cho vào nồi đun cùng 3 chén nước đến khi còn 1 chén.
– Dùng để uống hàng ngày.
7. Trị bệnh lao phổi
– Lấy 20 gram thân, lá kiến cò đi rửa sạch, sắc cùng 3 chén nước lọc để trong 20 phút hoặc nấu cho đến khi còn lại 1 chén nước.
– Sau đó thêm đường vào để uống mỗi ngày đến khi hết bệnh.
VẤN ĐỀ CẦN CHÚ Ý KHI DÙNG BÀI THUỐC VỚI CÂY KIẾN CÒ
– Đối tượng là trẻ em, người cao tuổi cần phải thận trọng.
– Bệnh nhân cao huyết áp không được xem dược liệu là phương pháp điều trị lâu dài. Tốt hơn bạn nên dùng nó như bài thuốc làm giảm các triệu chứng huyết áp một cách tạm thời.
– Trong lần sử dụng đầu tiên, người bệnh hãy thử với liều lượng bằng ½ quy định. Đây là cách giúp bạn kiểm soát những phản ứng bất lợi có thể xảy ra. Hơn hết, nó giúp cơ thể làm quen dần với việc dùng thuốc.
– Kiến cò là loại dược liệu có khả năng trị được nhiều chứng bệnh nguy hiểm khác nhau. Thế nhưng bệnh nhân cần tuyệt đối không được lạm dụng để tránh ngộ độc.
– Bệnh nhân là phụ nữ trong thai kỳ hoặc mẹ cho con bú phải cẩn trọng nếu dùng dược liệu này.
Comments